Μέσα από τις σελίδες του «Museum of Innocence» του Τούρκου συγγραφέα Orhan Pamuk, ο οποίος απέσπασε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2006, ενσαρκώνεται το ομώνυμο μουσείο, στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης.
Κάθε λογής αντικείμενα – ραπτομηχανές, ρολόγια, κουμπιά, αναπτήρες κ.ά. – θα διακοσμήσουν το εσωτερικό του τετραώροφου κτιρίου, σαν μια ζωντανή αναπαράσταση της τουρκικής πραγματικότητας των τριών τελευταίων δεκαετιών.
Το μουσείο θα τεθεί σε λειτουργία τον επόμενο χρόνο και πρόκειται να στεγάσει 83 ξύλινα κουτιά, που αναπαριστούν τα 83 κεφάλαια του βιβλίου. Το κάθε κουτί θα περιέχει αντικείμενα αντιπροσωπευτικά του κάθε κεφαλαίου, καλύπτοντας έτσι μια περίοδο τριάντα χρόνων από την ιστορία της σύγχρονης Κωνσταντινούπολης, ξεκινώντας από το 1975, όπου τοποθετείται χρονικά και η αφετηρία του μυθιστορήματος.
Ουσιαστικά, πρόκειται για την παράνομη ερωτική ιστορία του 30χρονου Kemal Basmaci, που προέρχεται από ισχυρή και πλούσια οικογένεια, και της φτωχής Fusun. Η σχέση τους λήγει άδοξα με την εξαφάνιση της Fusun. Ξεκινάει τότε για τον Kemal μια περίοδος θλίψης και απομόνωσης, ώσπου τελικά βρίσκει το διαμέρισμα που έμενε η ερωμένη του με τους γονείς της. Μέσα από χιλιάδες επισκέψεις, που διαρκούν εννέα ολόκληρα χρόνια, αποσπά από το σπίτι αντικείμενα που του θυμίζουν την αγαπημένη του. Τελικά, αγοράζει το διαμέρισμα και το μετατρέπει στο «Μουσείο της Αθωότητας», ένα ιερό για τη χαμένη του αγάπη.
Με τη δημιουργία του μουσείου, ο Pamuk θέλει να δείξει πόσο θολά αλλά και έντονα συγχρόνως είναι τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Τη χρηματοδότηση του έργου έχει αναλάβει εξολοκλήρου ο ίδιος.
Εν τω μεταξύ, οι βοηθοί του δουλεύουν πυρετωδώς για τη σύνθεση των εκθεμάτων.
Για τον Pamuk τα μουσεία είναι γεννήματα του δυτικού πολιτισμού. Η τάση συλλογής αντικειμένων είναι κοινή σε όλους, τη συναντάμε ακόμη και στα ζώα. Ωστόσο, η λειτουργία της αναπαράστασης που αποκτούν μέσα σε ένα μουσείο και η σύνδεσή τους με κάθε έκφανση της ζωής, είναι αποτέλεσμα της επίδρασης της Δύσης. Τα μουσεία είναι πλέον ένδειξη της ισχύος ενός έθνους. Ως αποτέλεσμα, και ο μη δυτικός κόσμος προσπαθεί να ενισχύσει τα μουσεία του, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να δείξει τη δύναμή του.
Ο συγγραφέας θεωρεί ότι τα μουσεία και τα μυθιστορήματα εκπροσωπούν την ανώτερη μεσαία τάξη. Ο ίδιος προτιμάει τα μικρά, παραμελημένα μουσεία. Πιστεύει ότι οι συλλογές τους είναι πέρα από κάθε ανθρώπινο έλεγχο. Το βιβλίο του αποτελεί φόρο τιμής σε αυτά τα μουσεία. Μάλιστα, μέσω του ήρωά του, εκφράζει τα αληθινά του αισθήματα για τους πολιτιστικούς φορείς της Ευρώπης και της Αμερικής. Συγκεκριμένα, όπως λέει ο Kemal, όταν τις Κυριακές συρρέουν τα πλήθη στα μουσεία, τα εκθέματα κλαίνε.
Βέβαια, όταν ρωτήθηκε σχετικά ο Pamuk, διαχώρισε τις απόψεις του από αυτές του ήρωά του, λέγοντας ότι του αρέσουν τα δυτικά μουσεία και ότι στο μυθιστόρημα απλώς αστειεύτηκε.
Όσον αφορά στο δικό του μουσείο, προς αποφυγήν της πολυκοσμίας, θα θέσει ανώτατο όριο επισκεπτών, μέχρι πενήντα τη φορά. Το ρόλο του εφόρου θα αναλάβει το ίδιο το βιβλίο.
Όταν ρωτήθηκε για τις πολιτικές προεκτάσεις της ύπαρξης ενός τέτοιου μουσείου, απάντησε αόριστα πως, σκόπιμα τουλάχιστον, δεν επιθυμεί το μουσείο να στραφεί σε αυτή την κατεύθυνση. Άλλωστε, παλαιότερα είχε κατηγορηθεί για «προσβολή της τουρκικής εθνικής συνείδησης», όταν σε δημοσίευμα εκφράστηκε υπέρ των Κούρδων και των Αρμενίων που έχουν χάσει τη ζωή τους στις εμπόλεμες συγκρούσεις με την Τουρκία τις τελευταίες δεκαετίες. Οι κατηγορίες αποσύρθηκαν το 2006, έκτοτε όμως ο Pamuk κυκλοφορεί με συνοδεία σωματοφύλακα.
Ωστόσο, η πολιτική διάσταση του μουσείου είναι αναπόφευκτη λόγω της φύσης του περιεχομένου του, που αντανακλά την ταραχώδη μεταπολεμική ιστορία της Τουρκίας. Ο συγγραφέας επισημαίνει τη συμβολική χροιά των αντικειμένων και το συσχετισμό τους με τη στρατιωτική δραστηριότητα της χώρας. Έτσι, το βιβλίο ξεφεύγει από τα όρια της ερωτικής ιστορίας και επεκτείνεται στη σφαίρα της γενικότερης κατάστασης της Κωνσταντινούπολης.
Gareth Harris
Επιμέλεια:
Ελένη Νικολαΐδου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου